Birleşen Milletler Guramasynyň Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletler boýunça üçünji maslahatynyň çäklerinde “Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly: durnukly ösüş üçin parahatçylykly we inklýuziw jemgyýet döretmekde Durnukly ösüş maksatlarynyň 16-njy maksadyny durmuşa geçirmäge ýardam bermek” mowzugynda ýörite çäre geçirildi. Bu çäre Türkmenistanyň Daşary işler ministrligi tarapyndan BMG-niň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebitleýin merkezi we BMG-niň Ösüş maksatnamasy bilen bilelikde guraldy. Onda sebitde we bütin dünýäde parahatçylykly gepleşikleri hem-de köpugurly hyzmatdaşlygy ösdürmegiň ýollary maslahatlaşyldy. Bu barada Türkmenistanyň resmi metbugaty habar berdi.

2024-nji ýylyň 21-nji martynda Türkmenistanyň başlangyjy bilen BMG-niň Baş Assambleýasy “2025-nji ýyl — Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly” atly Kararnamany biragyzdan kabul edipdi, dünýäniň 86 döwleti hem onuň awtordaşy boldy. Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň Permany bilen bu şanly ýyly hem-de Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplygynyň 30 ýyllygyny ýokary derejede geçirmek üçin döwlet topary döredildi. Bu Kararnama türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň öňe süren “Dialog — parahatçylygyň kepili” düşünjesine esaslanýar. Türkmenistanyň garaýyşlary Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýylynyň çäklerinde işlenip taýýarlanan ýörite Konsepsiýada öz beýanyny tapdy. Ol häzirki döwrüň ýagdaýlaryny we howplaryny nazara alyp, döwletleriň tagallalaryny netijeli gepleşik, özara düşünişmek we jogapkärçilik esasynda birleşdirmäge gönükdirilýär.

Konsepsiýada bu wezipeleri ulgamlaýyn esasda çözmek, degişli hukuk we institusional gurallary döretmek zerurlygy nygtalýar. Şundan ugur alyp, hormatly Prezidentimiz 2023-nji ýylda BMG-niň Baş Assambleýasynyň münberinden Ählumumy howpsuzlyk strategiýasyny işläp taýýarlamak başlangyjyny öňe sürdi. Bu resminama dünýäniň howpsuzlygyna toplumlaýyn çemeleşmegi, gapma-garşylyklaryň öňüni alyş diplomatiýasyny, jedelleri syýasy-diplomatik ýollar arkaly çözmekde bitaraplygyň mümkinçiliklerini hem-de ynanyşmak dialogyny ösdürmegi göz öňünde tutýar.

Türkmenistan BMG-niň işini sebitde durmuşa geçirilýän çäreler bilen sazlaşdyrmaga çalyşýar. 2007-nji ýylda Aşgabatda açylan BMG-niň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebitleýin merkezi hem bu hyzmatdaşlygyň aýdyň mysaly bolup, sebitde parahatçylygy saklamakda we ynanyşmagy berkitmekde möhüm orun eýeleýär.

Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmek boýunça hem hyzmatdaşlyk giňeldilýär. Parahatçylykly, açyk we durnukly jemgyýet döretmek bu maksatlaryň biridir. Türkmenistanyň başlangyçlary energiýa özgertmelerine, ulag-logistika arabaglanyşygyna we geoykdysady ösüşiň uzak möhletli nusgalaryna aýratyn üns berýär. Konsepsiýada bu ugurlar boýunça ýurduň garaýyşlary beýan edilýär.

Türkmenistan halklaryň arasynda ynanyşmak, özara hormat we dostluk köprülerini gurmagy möhüm wezipe hasaplap, ynsanperwer gün tertibini işjeň öňe sürýär. Konsepsiýada bellenilişi ýaly, 2025-nji ýyl ösüp barýan ýurtlaryň halkara gatnaşyklarda ornuny has aýdyň görkezmelidir. Parahatçylyk we ynanyşmak umumy abadançylygyň we netijeli hyzmatdaşlygyň möhüm şertleri bolup, DÇBÖBD üçin aýratyn ähmiýete eýedir. Geografik ýerleşişi sebäpli bu ýurtlar üçin durnukly ulag-logistika ulgamyny döretmek örän wajyp bolup, utgaşdyrylan çäreleri talap edýär.

Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly ähli ýurtlary berk, howpsuz we inklýuziw dünýä döretmek üçin tagallalary birleşdirmäge çagyrýar. Bu ýyly yglan eden Bitarap Türkmenistan giň gerimli çäreleri geçirip, döredijilikli başlangyçlary bilen çykyş edýär. Bu başlangyçlar ählumumy ösüşi, rowaçlygy we halkara gatnaşyklary ynsanperwerleşdirmäge, köpugurly hyzmatdaşlygy pugtalandyrmaga ýardam berer.

Aýna Nurmyradowa,

Türkmenistanyň Döwlet energetika institutynyň mugallymy.